1490’da Kayseri’nin Ağırnas köyünde doğduğu kabul edilen Mimar Sinan, Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde Anadolu’dan devşirme alınmasıyla yirmi iki yaşında İstanbul’a getirilir. Zeki, genç ve dinamik yapısıyla dikkat çektiği için Acemi Oğlanlar Ocağına yerleştirilir. Burada aldığı askerî eğitimin yanı sıra dülgerlik öğrenir, yapı işlerinde çalışarak dönemin önde gelen mimarlarının yanında deneyim kazanır. Bu süreçte mimarlığa özel bir ilgi duymaya başlar; bağlarda ve bahçelerde su yolları yapmak, kemerler inşa etmek ister.

Sinan, kısa sürede mimari yeteneğiyle öne çıkar; katıldığı seferlerde Arap, Acem, Mısır ve Hicaz bölgelerini dolaşarak farklı mimari üslupları tanır. Selçuklu ve Safevî yapılarından antik eserlere, hatta Mısır piramitlerine kadar pek çok örneği inceleyerek bilgisini zenginleştirir. Kanuni Sultan Süleyman’ın 1538 Boğdan Seferi sırasında Prut Nehri üzerine yalnızca 13 günde kurduğu köprü, mühendislik dehasını ortaya koyar. Bu başarısının ardından mimarbaşılığa atanır ve eserlerini “el-fakîr Sinan sermimârân-ı hâssa” (mütevazı Sinan, padişahın başmimarı) imzasıyla mühürlemeye başlar.

48 yaşında başmimar olarak göreve başlayan Mimar Sinan, mesleki gelişimini üç büyük eserle simgeler. Bunların ilki, Kanuni Sultan Süleyman’ın genç yaşta vefat eden oğlu Şehzade Mehmet için 1543-1548 yılları arasında inşa ettiği Şehzade Camii ve Külliyesi’dir. İstanbul Şehzadebaşı’nda yer alan bu külliye; cami, imaret, medrese ve türbelerden oluşur. Kare planlı caminin üzeri 18,42 metre çapında büyük bir kubbe ve onu destekleyen dört yarım kubbe ile örtülüdür. Dört köşesinde küçük kubbeler yer alır. Büyük kubbe, dört fil ayağı üzerine oturur. Caminin üç ayrı girişi bulunur. Avlu, 12 sütun üzerine oturan 16 kubbeyle çevrilmiştir; ortasında işçiliğiyle dikkat çeken bir şadırvan yer alır.

Mimar Sinan’ın “kalfalık eseri” olarak kabul edilen Süleymaniye Camii ve Külliyesi, Kanuni Sultan Süleyman’ın emriyle 1550-1557 yılları arasında inşa edilir. İnşaat öncesinde, zeminin sağlamlaşması için birkaç yıl beklenir ki bu yöntem, Sinan’ın mühendislik dehasını ve yapı güvenliğine verdiği önemi gösterir. 75 metre yüksekliğindeki dört minaresi ve 53 metre çapındaki kubbesiyle Osmanlı mimarisinin en görkemli yapıları arasında yer alan cami, mükemmel akustiğiyle de dikkat çeker. Kubbe ve iç mekândaki özel tasarım sayesinde ses, tüm avluya ve iç mekâna eşit ve net şekilde yayılır. Bu sayede imamın sesi, cami içindeki herkes tarafından rahatlıkla duyulur. Ayrıca, Kanuni Sultan Süleyman ve eşi Hürrem Sultan’ın türbeleri de burada bulunur.

Mimar Sinan’ın “ustalık eseri” olarak kabul edilen Selimiye Camii ve Külliyesi, Osmanlı mimarlık tarihinin en önemli yapılarından biridir. 1569-1575 yılları arasında II. Selim’in emriyle Edirne’de inşa edilen yapı, Sinan’ın yaklaşık 85-86 yaşlarında tamamladığı eserlerdendir. 31,30 metre çapındaki kubbesiyle Osmanlı mimarisinin en büyük kubbelerinden birine sahip olan cami, kubbesini 8 büyük paye üzerine oturtur. Ayrıca üçer şerefeli dört minaresi 70,89 metre yüksekliğindedir. Selimiye; taş, mermer, çini ve ahşap işçiliğindeki üstün estetiği ile mühendislik çözümlerinin kusursuz birleşimini sunar; yalnızca Osmanlı değil, dünya mimarlık tarihinin de başyapıtları arasında yer alır. 2011 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne dâhil edilmiştir.

Kanuni Sultan Süleyman’ın kızı Mihrimah Sultan için yapılan iki cami, Mimar Sinan’ın Mihrimah Sultan’a karşı hissettiği kişisel hayranlığını ve sembolik anlatım gücünü yansıtır. İnşa edilen bu yapılardan Üsküdar’daki Mihrimah Sultan Camii ve Külliyesi (1548-1549) çıraklık, Edirnekapı’daki Mihrimah Sultan Camii ve Külliyesi (1562) ise Mimar Sinan’ın kalfalık dönemine aittir. Rivayete göre, Üsküdar’daki cami güneş batarken, Edirnekapı’daki cami ise ay doğarken ışıldayacak şekilde konumlandırılmıştır. Bu “güneş ve ay” oyunu, Mihrimah Sultan’ın adı olan “Mihr ü Mâh” (Güneş ve Ay)’a bir gönderme olarak kabul edilir. Daha da ilginç olan yanı ise; her yıl Mihrimah Sultan’ın doğum günü olan 21 Mart’ta, Edirnekapı’daki caminin minaresinin arkasından ay yükselirken, Üsküdar’daki caminin minaresinin ardından güneş batar. Bu eşsiz hizalanma, Sinan’ın matematiksel dehasını zamanın ötesine taşır.

1584 yılında Hacca giden Mimar Sinan, dönüşünde yaklaşık 100 yaşındadır ve görevini 1588’deki vefatına dek sürdürür. Hayattayken Süleymaniye Camii ve Külliyesi’nde kendisi için hazırladığı mütevazı türbeye defnedilir. Eserlerindeki kubbe akustiği, ışık alma teknikleri, deprem dayanıklılığı ve su tahliye sistemleri gibi ayrıntılar, onun mimarlıkta çağının çok ötesindeki bir vizyona sahip olduğunu gösterir. 400’ü aşkın yapıyı döneminin ilerisinde tekniklerle inşa eden Mimar Sinan’ın mühendislik dehasına yakından bakmak için videoyu izleyebilirsiniz.