Arslantepe’de ilk kazılar 1930’larda Louis Delaporte başkanlığında Fransız ekip tarafından gerçekleştirilir. Kazılarda taş üzerine alçak kabartma ile dekore edilmiş avlu ve avlunun giriş kapısının yanında iki aslan heykeli bulunur.

Kazı ekibini daha da heyecanlandıran ise aslan heykellerinin karşısında buldukları devrilmiş halde duran, Hitit inancında bereket ve fırtına tanrısı olan, Tarhunza’nın heykelidir. Kazılara göre bu alan, M.Ö. 1200’lerde inşa edilmiş “Geç Hitit Sarayı”dır. Saray duvarlarının üzerinde Hitit sanatını, kültürünü ve dinini yansıtan çok sayıda taş levha bulunur. Bu eserler o tarihlerde Malatya’da müze bulunmadığı için Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesine götürülür. Halen bu müzede sergilenmektedir.

Höyükte yapılan kazılar sonucunda; M.Ö. 3600-3500’lere ait tapınak, M.Ö. 3300-3000 yıllarına ait bir kerpiç saray, iki bini aşkın mühür baskı, taş kabartmalar ve çeşitli metal ile seramik eserler bulunur. Arkeologlar elde ettikleri bilgilerden Arslantepe’nin o dönemde aristokrasinin doğduğu ve ilk devlet şeklinin ortaya çıktığı resmî, dini ve kültürel bir merkez olduğunu açıklar.

Kazılar devam ettikçe tüm insanlığı heyecanlandıran bilgiler ve bulgular elde edilir. Sarayın olduğu alanda arsenikli, bakır alaşımlı, gümüş kakmalı kılıçlar bulunur. Bu kılıçlar şimdiye kadar bulunabilen ilk kılıçlardır. Sarayın hemen yanında M.Ö. 2900 yılına tarihlenen ve önemli bir kişiye ait olduğu düşünülen bir mezar ortaya çıkarılır. Ayrıca M.Ö. 5000 yılından M.S. 11. yüzyıla kadar uzanan katmanlara ve kalıntılara rastlanır.

2014’te UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne geçici olarak alınan Arslantepe Höyüğü, 2021’de Çin’in ev sahipliğinde yapılan UNESCO 44. Dünya Miras Komitesi toplantısında listeye kalıcı olarak eklenir. Dünya üzerinde insanların bir devlet biçiminde organize oldukları ilk günlere ışık tutan ve önemli bilgiler edinmemizi sağlayan bu antik alan sadece ülkemiz için değil, tüm dünya için oldukça değerlidir.

2011’de Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde bulunan eserlerden; kral, iki aslan ve 12 duvar kabartmasının bire bir kopyaları Malatya Valiliği tarafından Heykeltıraş Cengiz Göğebakan’a yaptırılarak Arslantepe Höyüğü ören yeri girişine yerleştirilir. Ziyaretçiler bu sayede kazı alanından çıkarılan eserleri yerinde görme şansı bulur. Arslantepe Höyüğü’nde bulunan ancak açık havada sergilenmesi riskli olan pek çok eser ise Malatya Arkeoloji Müzesindedir. Antik dönemlerde Malitiya olarak geçen ve beş bin yıllık bir geçmişi olan Malatya; muhteşem doğası, verimli tarım toprakları ve Anadolu’nun en eski şehir devletine ev sahipliği yapması açısından görülmeye değer şehirlerimizin başında gelmektedir.