Frigler, M.Ö. 12. yüzyılda Orta Anadolu’ya yerleşmiş, M.Ö. 9. yüzyılda güçlenerek siyasi varlık kazanmış eski bir Anadolu halkıdır. Başkenti Gordion olan Frig Krallığı tarım, dokuma ve metal işçiliğinde geliştirdikleri üstün becerilerle tanınır. Mitolojide efsanevi Kral Midas’ın “dokunduğu her şeyi altına çevirme” yeteneğiyle anılması, Frig kültürünün zenginliğini simgeleyen efsanelerden biridir. Frigler, taş işçiliğinde de ustalaşarak kaya mezarları, anıtsal yapılar ve oyulmuş tapınaklar inşa etmiş, böylece benzersiz bir mimari kültür geliştirmiştir. Özellikle Afyonkarahisar, Eskişehir ve Ankara çevresinde yer alan Frig Vadisi’ndeki bu yapılar, devasa boyutları ve karmaşık oyma teknikleriyle dönemin diğer kültürlerinden belirgin bir şekilde ayrışır.

Frig Vadisi ve çevresindeki kayaçların yapısal özellikleri, bölgenin jeolojik zenginliklerinden kaynaklanmaktadır. Vadide bulunan kayaçlar genellikle tüf (volkanik kül), bazalt, andezit gibi volkanik kökenli oluşumlardır. Bu kayaçlar, volkanik patlamalar sonucu çevreye yayılan sıcak kül ve lavların zamanla sertleşmesiyle meydana gelmiştir. Tüf kayaçların yumuşak yapısı, kolayca kazılabilir ve şekillendirilebilir olması Friglerin bu bölgedeki kayaları oyup çeşitli yaşam alanları, mezar odaları ve dinî yapılar inşa etmelerine olanak sağlamıştır.

Tüf kayaçları, yüksek ısı yalıtımı sağlayan özellikleriyle dikkat çeker. Bu doğal özellik sayesinde, kayaların içine oyulan mekânlar yaz aylarında serin, kış aylarında ise sıcak kalır. Frigler, tüf kayaçlarının bu avantajını günlük yaşamda ve dinî yapılarda korunaklı ve konforlu alanlar oluşturmak için kullanmış; evleri, tapınakları ve mezar odalarını bu kayaların içine oyma tekniğiyle inşa etmişlerdir. Bu ustalık, kaya mimarisinde nadide örneklerin ortaya çıkmasını sağlamakla kalmamış, aynı zamanda Friglerin kültürel ve dinî mirasını da günümüze kadar taşımıştır.

Frigya’nın önemli antik kentlerinden biri olan Frig metropolisi, Ayazini yakınlarında stratejik bir konumda yer alır. Tiyatro, agora ve diğer kamu yapılarıyla dikkat çeken bu antik kentin kalıntıları, Friglerin gelişmişliğini gözler önüne serer. Metropolisteki çoğunluğu üç katlı olan kaya içine oyulmuş yapılar, katlar arasında geçiş sağlayan odalarla birbirine bağlanmıştır. Bunların yanı sıra, alaturka tuvaletleri dünyanın en eski örneklerinden biri olarak tarihe ışık tutar. Hem mimarisi hem de sosyal yapısı açısından, Friglerin gelişmiş medeniyet anlayışını yansıtan metropoliste, tiyatro toplumsal yaşamın merkezi olarak etkinliklere ve dinî törenlere ev sahipliği yapmıştır. Agora ise ticaretin ve sosyal etkileşimin yoğunlaştığı bir alan olarak önemli bir rol üstlenmiştir. Ayrıca, Frig Vadisi’nin doğal korunaklı yapısı, düşman saldırılarına karşı güvenliği artırarak burayı savunma açısından avantajlı bir yer hâline getirmiştir.

Afyonkarahisar’daki Ayazini köyünde bulunan Aslantaş ve Yılantaş gibi devasa kaya anıtları, Friglerin sanatsal ve mühendislik yeteneklerini gözler önüne seren, kayalara oyulmuş büyük mezar odalarıdır. Bu anıt mezarların cephelerinde yer alan aslan, yılan ve çeşitli sembolik kabartmalar, Frig toplumunun dinî inançlarını, ölü gömme ritüellerini ve doğa ile olan güçlü bağlarını yansıtır.