HÂLÂ KRAL VE KRALİÇESİ OLAN ÜLKELER
İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’in ölümüyle tüm dünya gözünü tekrar Birleşik Krallığa çevirdi. Kral ve kraliçeler tarih sahnesindeki misyonunu parlamenter sistemlere devrederken, günümüzde monarşiyle yönetilen ülkeler halen daha varlıklarını sürdürmektedir. Monarşi devlet yönetiminde kral ve kraliçelerin yetki sahibi olduğu yönetim şeklidir ve hükümdarların bu yetkiyi, inandıkları dinin tanrısından devraldığına inanılmaktadır. Kan soyuyla yetkinin devam ettiği mutlak monarşide tek yetki sahibi hükümdar olurken, sanayi devrimi sonrası monarşinin tanımı ve yapısı da değişmiştir. Mutlak monarşide hükümdarın yetkilerinde herhangi bir sınırlama yoktur ve aldığı kararlar kanun olarak sorgulanmadan kabul edilmektedir. Anayasal monarşi bir diğer ismiyle parlamenter monarşi ise; kral ya da kraliçenin yetkilerinin parlamento tarafından sınırlandırılması ilkesine dayanmaktadır. Tarih arenasında en uzun yönetim şekli olan monarşi çağdaş toplumlarda yerini anayasal monarşiye bırakmıştır. Artık günümüzde monarşiyle yönetilen birçok ülkede kral ya da kraliçelik görevleri, sembolik olarak temsil edilmektedir ve bu ülkeler seçimle belirlenen hükümet tarafından yönetilmektedir. Yüzyıllardır bağlı kaldıkları hükümdarlarından vazgeçmeyen kimi ülkeleri ve bu ülkelerin hükümdarlarını yazımızda okuyabilirsiniz.
İngiltere denince aklımıza ilk gelen kişi olan Kraliçe II. Elizabeth, geçtiğimiz hafta 96 yaşında hayata veda etti. 70 sene süren görev süresi ile Birleşik Krallık’ın en fazla tahtta kalan hükümdarı olan kraliçenin yerini 73 yaşındaki oğlu III. Charles aldı. İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda olmak üzere dört ana ülkeden oluşan Birleşik Krallık’a bağlı birçok denizaşırı ülke de bulunmaktadır. Birleşik Krallık’taki monarşi sembolik olarak varlığını sürdürmektedir. Kral ve ailesi diplomatik törenlerde Birleşik Krallığı temsil ederken, ülke yönetiminde söz hakkı bulunmamaktadır. Madalya ve nişan takdiminin yanı sıra başbakan ataması yetkisine sahip olan hükümdar aynı zamanda Birleşik Krallık Silahlı Kuvvetleri’nin de başkomutanıdır. Tüm dünyanın ilgiyle takip ettiği İngiliz Kraliyet ailesinin (nam-ı diğer Winsdor Hanedanlığı) hayatını anlatan birçok belgesel ve film çekilmiştir. Çiçeği burnunda Kral III. Charles’ın 1981 yılında St. Paul Katedrali’nde Lady Diana ile gerçekleşen düğün törenini bir milyardan fazla insan televizyondan canlı olarak izlemiştir.
Dünyanın sanayi ve ekonomide ileri seviyede olan bir başka ülkesi Japonya da monarşiyle yönetilen ülkelerden bir tanesi. Ancak kralın yetkileri sınırlandırılmış durumda ve tıpkı İngiltere’de olduğu gibi sembolik görevlerde ülkeyi temsil etmektedir. Japonya kralının temsil yetkisi kabine tavsiyesi ve onayı olarak belirlenmiştir. Ülke yönetiminde söz sahibi olan kurum seçimle belirlenen parlamentodadır. Japonya’nın şu anki imparatoru Naruhito, 126. kuşak olarak 2019 yılında tahta çıkmıştır. Babası Akihito’nın imparatorluk tahtını kendi isteğiyle bırakması üzerine görevi devralmıştır. Japonya İmparatoru Naruhito, günümüzde imparator unvanına sahip olan tek kraldır. Ayrıca çok eski bir ülke olan Japonya’nın imparatorluk ailesi günümüzde de varlığını sürdüren en eski monarşi ailesidir. Japon kültürüne göre hanedanlık soyu yetkisini Güneş Tanrıçası olan Amaterasu’dan almaktadır.
Dünyanın en kalabalık ülkelerinden olan Tayland da monarşiyle yönetilen ülkelerden bir diğeri olarak yazımızda yer buluyor. Nüfusunun yüzde 95’lik bölümünün Budist olduğu ülkenin kralı Çakri Hanedanlığı’na mensup olan Kral Maha Vajiralongkorn 2016 yılından bu yana hem devlet başkanlığı görevi hem de silahlı kuvvetlerin başındadır. Tayland Krallığı’nın yönetim şekli anayasal monarşidir. 1932 yılında mutlak monarşiden parlamenter monarşiye geçilmiştir. Kral ülkeyi sembolik olarak temsil etmektedir ve yetki alanları sınırlıdır.
Asya, Afrika ve Avrupa’nın kesişiminde bulunan Ürdün mutlak monarşiyle yönetilirken, 1946 yılında alınan kararla kralın yetkileri kısmen azaltılmış ve parlamenter monarşiye geçiş yapmıştır. Resmi adı “Hâşimî Ürdün Krallığı” olarak değiştirilen bu ülkenin listemizdeki monarşiyle yönetilen diğer ülkelerden farkı, kralın yetkilerinin genişletilmiş olmasıdır. Yasama ve yürütme üzerinde geniş yetkileri bulunan Ürdün Kralı, 1999 yılında babası Hüseyin’den görevi devralan Kral II. Abdullah’tır. Monarşide geçerli olan kralın ordunun başkomutanı olma yetkisi Ürdün Kralı için de geçerlidir ve kral, uluslararası birçok diplomatik ilişkide söz sahibi olarak ülke adına kararlar almaktadır.
Dünya’nın en gelişmiş ekonomisine sahip İsveç, krallarından vazgeçmeyen ülkelerden bir tanesi. Karl XVI Gustav, 1973 yılında dedesi VI. Gustaf Adolf’un ölümü üzerine krallığı devralmıştır. Kral Gustav henüz dokuz aylıkken tahtın asıl varisi olan babası, Danimarka’da geçirdiği bir uçak kazası ile hayata veda etmiş ve kan bağından dolayı tahtın yeni varisi olmuştur. Kral olduktan bir sene sonra 1974 yılında yürürlüğe giren kararlarla kralın yetkisi kısıtlandırılmıştır. Resmi görevlerden azledilerek, devlet törenlerinde sembolik olarak İsveç Krallığını temsil etmektedir. İsveç Kralı ordu başkomutanlığı görevinden de çıkarılmıştır.
Monarşiyle yönetilen ülkelerden bir tanesi olan Yeni Zelanda, bağımsız bir ülke olsa da Birleşik Krallığa biat etmektedir ve Kraliçe II. Elizabeth’in ölümünün ardından 8 Eylül 2022’de tahta geçen III. Charles’ın krallığını kabul ettiklerini beyan etmişlerdir. Yeni Zelanda’da devlet görevi Genel Vali tarafından yürütülmektedir ve hükümdarın Yeni Zelanda’daki temsilcisi sıfatına sahiptir. Yeni Zelanda Genel Valisi başbakan tavsiyesi ile İngiltere hükümdarı tarafından seçilir ve hükümdarın yetkilerini kullanma yetkisine sahiptir.
18,134 okunma
