TÜRKÇEDEN DÜNYA DİLLERİNE GEÇEN KELİMELER
Diller, tarih boyunca kültürel etkileşimlerden ve ticaret yollarından beslenerek zenginleşmiştir. Türkçe de binlerce yıllık geçmişi boyunca birçok dilden etkilenmiş ve kendi özgün kelimelerini dünya dillerine katmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun geniş coğrafi yayılımı, ticaret yollarındaki stratejik konumu ve kültürel zenginliği sayesinde, özellikle bu dönemde dünya dillerine geçen kelimeleri yazımızda listeledik.
Türkçede dağınık, düzensiz, berduş, karmakarışık olan “perişan” kelimesi İngilizceye “perish” olarak geçmiştir ve İngilizce anlamı “yok olmak, perişan olmak, telef olmak”tır. Bir diğer sözcük ise İngilizce başta olmak üzere birçok Avrupa dilinde “sayfiye yeri”, “küçük satış yerleri” için kullanılan “kiosk” sözcüğüdür. Dilimizdeki köşk kelimesinden türemiştir.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde Avrupa’ya yayılan kahve kültürü, özellikle 17. yüzyılda Fransa’da popüler hale gelmiştir. Kahve kelimesi, Türkçeden Fransızcaya “café” olarak geçmiştir. Bir diğer kelime “kaftan”, Osmanlı döneminde yaygın olarak giyilen bir kıyafet türüdür ve yine bu dönemde Fransızcaya “caftan” olarak geçmiştir. Fransızcada, Eskiden Doğu’da giyilen elbiseler için kullanılmaktadır.
Milli içeceğimiz çay, Rus dilinde de “chay” olarak kullanılır ve Kiril alfabesinde “чай” olarak yazılır. Rusçaya geçen bir diğer sözcük ise “sharovar” olarak okudukları şalvar kelimesidir. Alfabelerinde “Шаровар” şeklinde yazılmaktadır.
Osmanlı İmparatorluğu’nun Yunanistan üzerindeki uzun süreli hakimiyeti ve iki toplum arasındaki kültürel alışverişler sonucunda, dilde özellikle mutfak kültüründe birçok ortak kelime oluşmuştur. Osmanlı mutfağının meşhur tatlısı baklava, Türkçeden Yunancaya “baklavás”, kaymak da Yunancaya “kaïmáki” olarak geçmiştir. Türkçedeki “çoban” kelimesi, Yunancada aynı anlamda “tsopánis” olarak kullanılır.
Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlardaki hakimiyeti sırasında iki kültür arasındaki yoğun etkileşimler sonucu Türkçeden Sırpçaya pek çok kelime geçmiştir. Türkçedeki “bahçe” kelimesi, Sırpçaya “bašča” olarak geçmiş ve aynı anlamda kullanılmaktadır. “Yorgan” kelimesi de Sırpçada “jorgan”dır ve yatak örtüsü anlamında kullanılır.
Osmanlı İmparatorluğu’ndaki askeri ve sivil yöneticilere verilen unvan olan “paşa” kelimesi, İtalyancaya “pascià” olarak geçmiştir. Türkçede bir devletin silahlı kuvvetlerinin tümü anlamına gelen “ordu” kelimesi de İtalyan diline “orda”, “lordo” olarak geçmiştir ve “kalabalık”, “takım” anlamında kullanılmaktadır.
725 okunma