TİYATRO TARİHİNDEN KISA KISA
Oscar Wilde’dan alıntı yaparak tiyatronun önemi ve gerekliliğini bir cümlede özetlemeye çalışalım: “Tiyatroyu tüm sanat biçimleri arasında en yücesi olarak kabul ederim; çünkü o insanoğlunun, neyin insanî olduğu duygusunu bir başka kişi ile en dolaysız olarak paylaşabileceği yoldur.” Tiyatro, tarih boyunca yönlendiren, eğlendiren, öğreten, düşündüren konumunda olduğu farklı aşamalardan geçmiş ve hak ettiği görkemli yerine kavuşmuştur. UNESCO tarafından kurulmuş Uluslararası Tiyatrolar Birliği tarafından 27 Mart, Dünya Tiyatro Günü olarak ilan edilmiştir. Bu vesileyle tiyatro tarihi hakkında kısa bilgileri sizler için derledik.
Tiyatronun ortaya çıkışı, mitolojinin oluştuğu, dinsel törenlerin ve tapınma ayinlerinin yapıldığı ilk çağlara kadar uzanıyor. Törenlerde jest ve mimiklerini kullanarak duygularını yaşayan insanlar, farkında olmadan tiyatronun temellerini atmışlardır. Bu konunun izlerini Eski Yunan ve Mısır’da sürmek mümkündür.
M.Ö. 6’ıncı yüzyıldan sonra şekillenen ve günümüz tiyatrosuna ışık tutan Yunan tiyatrosu, teknikleri, kuramları, tragedya ve komedya türündeki yapıtlarıyla günümüze kadar ulaşmıştır. Bilinen ilk tiyatro sahnesi, Antik Yunan’da Acropolis içine inşa edilen Dionysus Tiyatrosu’dur.
Yunan tiyatrosunu örnek alan Romalıların, M.Ö. 55 yılları civarında taştan inşa ettikleri ilk tiyatro binası Roma’daki Pompei Tiyatrosu olmuştur. Bunun öncesinde Romalılar, ahşap oturma sıralarının ve sahnenin olduğu sökülebilen geçici yapılar inşa ediyorlardı.
Orta Çağ ise tiyatronun gücünün farkına varıldığı, sonrasında da hem baskıya uğradığı hem de büyük kalabalıklar tarafından ilgi gördüğü dönem olmuştur. Oyuncuları rahipler, esnaf locasının belirlediği kişiler veya saray methiyecileri olmuş, zamanla bu baskıdan da kurtulmuştur.
William Shakespeare, Molière, John Webster, Lope de Vega gibi isimlerin oyun yazarlığı yaptığı 16. ve 17. yüzyıl, tiyatro tarihinde önemli eserler üretilen dönemler olmuştur. 18. yüzyılda Fransa’da Voltaire ve İngiltere’de Samuel Johnson öncülüğünde Klasik Akım, 18. Yüzyıl sonları ile 19. yüzyılda ise Romantik Akım kendini göstermiştir.
Yunan tiyatrosundan temel alan modern tiyatronun gelişiminde çok sayıda isim yer almıştır. Onlardan biri de Sihirli Eğer kuramıyla, gerçekçi akıma ve modern oyunculuk anlayışına yön veren Rus tiyatro oyuncusu ve yönetmeni Konstantin Stanislavski (1863-1938) olmuştur.
Osmanlı topraklarında Batılı anlamdaki ilk tiyatro örnekleri Naum Tiyatrosu ve Gedikpaşa Tiyatrosu’nda sergilenmiş, ilk tiyatro eseri Şinasi’nin yazdığı Şair Evlenmesi olmuş, Türk tiyatrosu 1914 yılında açılan, günümüzdeki adı Şehir Tiyatroları olan “Dârülbedâyi” çatısı altında kurumsallaşmıştır.
6,959 okunma