Suyun Şekillendirdiği Oluşumlar
Sitemizi sık ziyaret edenler daha önceki içeriklerimizde ne kadar çok “hava”dan “su”dan söz ettiğimizi hatırlayacaktır. Çünkü biliyoruz ki hava ve su yoksa yaşadığımız kürede yaşam da yok demektir. Bu sayfada da su kütlelerinin şekillendirdiği doğal oluşumlardan söz ettik.
İç denizin sözlükteki tanımı şöyle: Boğazlarla ana denize bağlı olan deniz, dâhilî deniz… Örneğin güzeller güzeli Marmara Denizi… Ya da hırçınlığı ile nam salmış Karadeniz… Veyahut Rusya ile Ukrayna arasındaki Azak Denizi…
Göl… “Oluşması genellikle tektonik, volkanik gibi olaylara bağlı olan, toprakla çevrili, derin ve geniş, tuzlu veya tuzsuz durgun su örtüsü.” Nemrut’un patlaması sonucu oluşan Van Gölü örneğin… Ya da tektonik ve karstik etkilerle oluşmuş Eğirdir tatlı su gölü…
“Delta” kelimesini hepimiz duymuşuzdur ama ne anlama geldiğini biliyor olmak daha önemli… Delta, “Bir ırmağın çatallanarak denize veya göle kavuştuğu yerde oluşan üçgen biçimli ova” demek… Ege bölgesinde 150 km. uzunluk ve 25 km. genişliğindeki Gediz Delta Ovası da bunun en güzel örneği.
“Gelgit olayının belirgin olduğu yerlerde, bu olaydan doğan akıntıların etki yaptığı kıyılarda, akarsu ağızlarının huni biçiminde genişlemiş durumu”na da “haliç” adı veriliyor. Anlayacağınız bizim İstanbul’daki Haliç’imiz aslında tam da içinde bulunduğu fiziksel oluşumun adını taşıyor.
Kastamonu’daki Horma ve Valla Kanyonu ya da Nevşehir Ihlara Vadisi içindeki kanyonlar gibi birbirinden etkileyici kanyonların oluşumu da suyun gücüne dayanıyor. Kanyon, “Bir akarsuyun kalkerli bir alanda oyarak oluşturduğu dar ve boğaz biçimindeki vadi”ye deniyor.
Birkaç metreden birkaç yüz metreye kadar değişen derinliği ile obruk, “İçinde su biriken çukur yer” anlamına geliyor. Ülkemizde özellikle Konya ve çevresinde sıklıkla görülen obruklardan en çok ilgi görenleri May Obrukları, Çıralı Obruğu, Meyil Obruğu ve Kızören Obruğu…
Suyun oluşturduğu doğal oluşumlardan en çok bilinenleri -küçükten büyüğe doğru sıralarsak- dere, çay, ırmak ve nehirdir. Dere, “Yazın kuruyan küçük akarsu.”ya denirken, ırmak ya da nehir “Çoğunlukla denize dökülen, özellikle genişliği ve taşıdığı su niceliği bakımından büyük akarsu”ya denir.
Pasifik, Atlas ya da Hint Okyanusları, “Kıtaları birbirinden ayıran açık deniz”lerdir ve Dünya’nın neredeyse üçte ikisini kaplayan en büyük su kütleleridir. Ve bu devasa sular içlerinde barındırdığı milyonlarca canlının yaşam alanı olarak bambaşka bir dünya gibidir.
1,399 okunma
