PERİSKOP, KULLANIM ALANLARI VE İCAT SERÜVENİ
Periskop, askerî deniz ve kara araçlarının belirli mesafelerden hedefi görmesini ve yön bulmasını sağlayan optik bir alettir. Özellikle nükleer araştırmalar gibi tehlikeli olan bölgelerde güvenli alan oluşturarak gözlem yapılmasını sağlayan periskopun en yaygın kullanıldığı alan denizaltı gemileridir. Denizaltıların derin denizlerde gözü olan periskop, bir denizaltının sualtındayken su üstü gemisi gibi seyir yapmasını sağlar. Periskopun icat tarihi ve çalışma prensibi yazımızda…
1854’te Fransız kimyager Hippolyte Marié-Davy, dikey bir tüpün her iki ucunda 45 derece açıyla sabitlenmiş iki küçük ayna takarak periskopu icat eder. Amerikalı makine mühendisi Simon Lake tarafından 1902’de daha da geliştirilen periskoplar ilk kez denizaltı gemilerinde kullanılır.
Periskoplar bugünkü modern haline İrlandalı optik tasarımcısı Sir Howard Grubb’un çalışmalarıyla ulaşır. Denizaltı gemilerinin suyun altında seyir halindeyken yaşadığı görüş sorunları mürettebatın dışarıda ne olduğunu görmesine engel olduğu için denizaltının su yüzeyinde seyretmesi gerekir. Bu sorun periskoplar sayesinde çözüme kavuşur.
Periskoplar, bir tüpün zıt uçlarına yerleştirilen iki yansıtıcı ayna veya prizma sayesinde çalışır. Birinci ayna, hedeften gelen ışıkları doksan derece kırarak aşağı doğru yansıtır. Bu gelen ışıklar ikinci aynaya çarpar ve tekrar doksan derece kırılarak yatay yönde göze iletilir. Periskopun bu özelliği teleskoplarda bulunan mercek ile daha da güçlendirilir ve bu sayede hedefi yakınlaştırma ve büyütme özelliği kazanır.
İlk kullanımı I. Dünya Savaşı’nda olan periskopların çalışma prensibi için özetle ters ve doğru yerleştirilmiş iki dürbünün bir tüp içine doğru açıyla yerleştirilmesi diyebiliriz. Önceleri siperlerden gözükmeden hedefin incelenmesi için tasarlanan periskoplar; daha sonra denizaltılara, tanklara, büyük kara ve gemi toplarına monte edilmiştir.
Optik lif boyunca ışık sinyalleri göndererek bilginin bir yerden başka bir yere iletilmesini sağlayan fiber optik teknolojisinin gelişmesiyle daha da işlevsel olan ince çaplı ve uzun periskoplar yapılmıştır. Tanklarda da yaygın olarak kullanılan periskop sayesinde tankları kullanan kişiler koltuğu hareket ettirmeden 360 derecelik görüş alanı elde eder.
Periskop imalatında en önemli konu, periskop borusunun su ve hava sızdırmamasıdır. Periskop borusu içindeki nemli hava boşaltılarak yerine kuru hava, yani azot gazı doldurulur. Bu şekilde suyun yoğunlaşması önlenerek merceklerde ve prizmalarda buğulanmanın önüne geçilmiş olur.
5,951 okunma