Aizanoi Antik Kenti, Kütahya ilimizin 48 km güneybatısında Çavdarhisar’da bulunmaktadır. Antik Kentin çevresi Gediz, Porsuk ve Koca Su gibi akarsularla çevrilidir ve yaklaşık 1000 metre yüksekliğinde bir düzlük üzerine kurulmuştur. Kentin stratejik açıdan önemli konumu Pergamon ve Bithynia Krallıkları arasında yüzyıllarca süren mücadelelere sebep olmuş, iki krallık da bu önemli şehri elde etmek istemiştir.

Aizanoi Antik Kenti ilk olarak 1824 yılında keşfedilmiştir ve 19. yüzyıl boyunca birçok Avrupalı arkeolog burayı ziyaret etmiştir. İlk Aizanoi kazısı 1926’da başlamış olsa da Aizanoi kazısının kaderini değiştiren olay 1970 yılında gerçekleşmiştir. Gediz depremi ile yıkılan bir caminin altından günümüz finans hayatının temeli sayılacak Macellum yani dünyanın ilk borsasının kalıntıları çıkmıştır.

Macellum’un gün yüzüne çıkmasıyla tüm dünyanın dikkatini üzerine çeken Aizanoi Antik Kenti’ndeki kazılar 1970’ten sonra hız kazanır ve önce Alman Arkeoloji Enstitüsü tarafından kazılar yapılmış. 2011 yılından itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan Bakanlar Kurulu kararı ile izin verilen ve Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Bölümü adına Prof. Dr. Elif ÖZER ve ekibi tarafından kazı ve araştırmalara yürütülmeye başlamıştır. 2012’de ise Aizanoi, UNESCO Dünya Kültürel Miras Aday Listesi’ne girer. Geçmişin geleceğe yol gösterdiği inancı ve kurumsal kültürüyle, tarihe ve kültürel değerlere sahip çıkmayı sosyal sorumluluk anlayışının önemli bir unsuru olarak gören Halk Yatırım kazının ana sponsorluk görevini üstlenir.

Macellum, yuvarlak bir alandır ve ortasında 2. yüzyılda yapılmış yine yuvarlak bir yapı bulunur. Yapının etrafında türlü lüks yiyecek ürünlerinin satıldığı bilinmektedir. Burayı alelade bir pazar yerinden ilk ticaret borsasına çeviren ise duvarlarda bulunan yazılardır. Bu yazılarda malların satılabileceği en üst değerler belirlenmiştir. Ayrıca Macellum’da İmparator Diocletian’ın enflasyonla mücadele için belirlediği ücret tespitleri de bulunmuştur.

Aizanoi sadece Macellum ile değil Anadolu’nun en iyi korunmuş Zeus tapınağı ile de bilinir. Bu tapınak M.S. 1. yy. ile 2. yüzyıl arasında yapılmıştır. 120 adet İon ve 4 adet Korint sütun ile inşa edilmiştir. Zeus tapınağının galeri duvarlarında İmparator Hadrianus’u öven yazılar bulunur. Tapınağın yanında bulunan ve M.Ö. 2000’li yıllardan kaldığı düşünülen seramikler ise Aizanoi’nin ne kadar eski bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir.

M.Ö. 1. yüzyıldan itibaren Roma kontrolünde büyük ilerlemeler kaydeden şehrin gelişmiş bir yol sistemi de bulunmaktaydı. Bu sistemin ana yolu ise zamanında 450 metre uzunluğa sahip olduğu düşünülen Sütunlu Cadde’ydi. Artemis Tapınağı’ndan alınan sütunlarla döşenen cadde, Macellum’a yani şehrin ticari merkezine açılıyordu.

Aizanoi Antik kenti’nde 15.000 kişilik bir tiyatro ve stadyum da bulunmaktaydı. Bu devasa yapıların bir kısmı günümüze dek gelmiş ve tüm depremlere rağmen ayakta kalmıştır. Şehrin sağlamlığı ve dayanıklılığı ile şaşırtan bir başka yapısı ise o zamanlar adı olan Penkalas olan Koca Çay üzerinde yer alan köprüdür. Bu Roma köprüsü günümüzde hâlâ kullanımdadır.