Eflatunpınar Hitit Su Anıtı, MÖ 13. yüzyılın son çeyreğine tarihlendirilir ve Büyük Kral IV. Tuthaliya Dönemi’ne ait olduğu kabul edilmektedir. Konya’ya yaklaşık 100 kilometre uzaklıktaki Beyşehir’in 22 kilometre kuzeyinde Sadıkhacı Mahallesi sınırlarında bulunan yapı, Hititlerin öne çıkan açık hava anıtlarından biridir. Anıtı diğer Hitit örneklerinden ayıran en belirgin özellik, Beyşehir Gölü’ne ulaşan Eflatunpınar Deresi’nin kaynağına yakın bir noktada inşa edilmiş kutsal havuz ile doğrudan bağlantılı olmasıdır.

Hititler, Hint-Avrupalı bir topluluk olarak MÖ 3000’lerin sonlarında Anadolu’ya göç etmiş ve bölgede yaşayan Hatti halkıyla uzun süre aynı coğrafyayı paylaşmıştır. Bu kültürel etkileşim, Hitit sanatında ve dinî uygulamalarında Hatti etkisinin görülmesini sağlamıştır. Başkenti Hattuşa (Boğazkale) olan Hitit Devleti, MÖ 1650-1200 arasında Anadolu’da varlığını sürdürmüş ve yerleşik toplulukların inanç sistemlerini kendi yapısına dâhil etmiştir. Bu yaklaşım, Hititlerin su kültünü geliştirmesine ve Eflatunpınar gibi kutsal alanların oluşmasına yol açmıştır.

Anadolu’da Tunç Çağı’na damgasını vuran Hititler, su kaynaklarına verdikleri önem ile dikkat çeker. Tarım toplumu olarak su, onların hayatında sadece tarımsal üretim için değil, inanç ve toplumsal düzen açısından da vazgeçilmezdi. Temizlik, suyun kutsallığının temel koşullarındandı; ritüellerde kullanılan suyun kesinlikle pislikten uzak olması gerekirdi. Dönemin sık görülen salgınları, suyun değerini daha da artırıyordu. Bu nedenle Hititler, devlet sınırları içindeki su kaynaklarına büyük önem verirdi.

Hititler, dağlardan veya yer altından çıkan suları kutsal kabul etmiş, bu su kaynaklarını ritüellerin yapıldığı kutsal alanlar olarak değerlendirmiştir. Arınma, doğum, ölüm ve dua gibi birçok ritüel suyla bağlantılıdır. Örneğin su ordali, suçluluğu veya masumiyeti belirlemek amacıyla yapılan bir testti; kişi, belirli bir suya girerek veya sudaki bir nesneyi tutarak tanrısal bir müdahalenin sonucuna göre suçlu veya masum kabul edilirdi. Bu uygulama, suyun kutsallığının ve toplumsal işlevinin somut bir göstergesiydi.

Eflatunpınar Anıtı’nın en dikkat çekici bölümü kuzey duvarıdır. Kesme taş bloklardan oluşan bu duvarda kabartmalar yer alır. Merkez figürler Güneş Tanrıçası ve Fırtına Tanrısı olarak kabul edilir. Güneş ışığı granit taşların üzerine vurduğunda ortaya çıkan eflatun renk, anıtın adının kaynağı olabilir. Arkeolojik kazılarda ele geçen başsız boğa heykelleri ve pişmiş toprak tabaklar, burada uzun yıllar süren ritüellerin kanıtıdır. Ayrıca anıtı besleyen havuzda bazı tatlı su balıkları yaşamaktadır.

1842 yılında Jeolog William John Hamilton tarafından keşfedilen anıtın Hititlerle olan bağlantısını seyyah Charles Texier ortaya koymuştur. İzleyen yıllarda Hans Gustav Güterbock, Kurt Bittel, Rudolf Naumann, Volkert Haas, Emmanuel Laroche ve James Mellaart gibi bilim insanları, Eflatunpınar üzerinde araştırmalar yürütmüş ve Hititlerin su teknolojisi ile ritüel uygulamaları hakkında değerli bilgiler sunmuştur.

Akan suların merkezî havuz sistemiyle toplanarak gerektiğinde tasarruflu bir şekilde kullanıldığı nadir su sistemlerinden biri olmasından dolayı, 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dâhil edilmiştir. Anıt, Hititlerden günümüze kadar işlevini kaybetmeden ayakta kalabilmiş en iyi örneklerden biridir ve dönemin su tesisatı ve teknolojisi hakkında önemli bilgiler sunmaktadır.