Alberobello’nun ünlü trulli evleri, 14. yüzyılda harç kullanılmadan üst üste dizilen taşlarla inşa edilen, konik çatılı benzersiz yapılar olarak öne çıkar. Efsaneye göre bu sıra dışı tasarım, Orta Çağ’da kalıcı evler için alınan vergiden muaf tutulmak amacıyla geliştirilmişti. Çatılar öyle bir ustalıkla yapılmıştı ki gerektiğinde hızla sökülebiliyor ve evler geçici gibi gösterilerek vergi denetiminden muaf tutulabiliyordu.

Alberobello’daki trulli evleri, Şanlıurfa’daki Harran kümbet evlerinde de görülen eski taş işçiliği geleneğini yansıtır. Harç kullanılmadan inşa edilen bu yapılar, çevredeki tarlalardan toplanan doğal kireç taşlarıyla oluşturulur. Trulli evleri genellikle konik, kubbeli veya piramit biçimli çatılara sahiptir ve taş levhalarla örülerek tamamlanır; bu sayede hem dayanıklı hem de estetik açıdan özgün bir görünüm kazanır.

Trulli evlerinin çatısı, basit ama zekice bir mühendislikle tasarlanmıştır. Dikdörtgen duvarların üzerine yerleştirilen taşlar çatının yükünü taşırken aynı zamanda konik formun oluşmasını sağlar. Çatı iki katmandan oluşur: İçteki büyük kireç taşı plakalar sağlamlık ve yalıtım sağlarken dıştaki küçük taş levhalar yapıya hafiflik ve dayanıklılık katar. Bu yapı, evlere yalnızca kendine özgü bir görünüm kazandırmaz; aynı zamanda yağmur, rüzgâr ve güneşe karşı doğal bir kalkan görevi de görür.

Trulli evlerinin beyaz badanalı duvarları, kireç taşı ana kaya üzerine harçsız, kuru taş duvar tekniğiyle inşa edilmiştir. Bu yöntem, yapıları hem dayanıklı hem de gerektiğinde sökülüp yeniden kurulabilir hâle getirir. Dar taş basamaklar, çatılara güvenli bir geçiş sağlar. Itria Vadisi’nde kırsal trulli yapıları yaygın olsa da en yoğun ve iyi korunmuş örnekler Alberobello’dadır ve burada 1.500’den fazla trulli evi bulunur.

Trulli evlerinin konik çatılarında yer alan figürler, bu taş yapılara hem sembolik bir anlam hem de estetik bir derinlik kazandırır. Beyaz kireçle çizilen motiflerde, kimi zaman inanç sembollerinden kimi zaman da ev sahiplerinin kişisel tercihlerinden esinlenilir. Güneş, kalp ve yıldız gibi desenler en sık rastlanan örnekler arasındadır.

Alberobello’nun tarihî dokusunu yansıtan en dikkat çekici yapılarından biri de Aziz Antonio Kilisesi’dir. 18. yüzyılda “Kraliyet Şehri” ünvanını alan bu bölgede, 1927 yılında Rione Monti olarak bilinen bölgenin tepe noktasına inşa edilen kilise, dünyada trulli tarzında yapılmış tek kilise olma özelliğini taşır. Beyaz kireç taşından oluşan kubbeleri ve geleneksel trulli mimarisine sadık iç-dış tasarımıyla görülmeye değer bir yapı sunar.

Trulli evleri, sadece yerel halk için değil, aynı zamanda ziyaretçiler için de ilgi çekicidir. Günümüzde bazılarının otel, restoran ya da butik işletmelere dönüştürüldüğü görülse de hâlâ bireysel konut olarak kullanılan örnekler de vardır. İç mekânlar küçük ve sade olmasına rağmen oldukça işlevseldir. Genellikle evin tam ortasında ortak kullanım alanı olarak düzenlenmiş geniş bir oda yer alır; çevresinde ise yatak odası, mutfak ya da depolama amacıyla kullanılan nişler ve küçük odalar bulunur. Doğal malzemelerden seçilen, basit ama fonksiyonel mobilyalar trulli evlerine sıcak ve samimi bir hava katar.