DÜNYANIN EN BÜYÜK TEK ÇİÇEKLİ BİTKİSİ TİTAN ARUM
Dünyanın en büyük çiçeği ünvanına sahip olan “Titan arum”, yalnızca boyutuyla değil, aynı zamanda dünyanın en kötü kokan bitkilerinden biri olmasıyla da dikkat çekiyor. Endonezya’nın Sumatra Adaları’nda doğal olarak, dünyanın farklı noktalarındaki botanik bahçelerinde ise özel bakımlarla yetişen Titan arum, Endonezya’da “bunga bangkai” (ceset çiçeği) olarak biliniyor. Bu dev çiçeği biraz daha yakından tanımak isteyenler için bilgileri listeledik.
3 metreden fazla yüksekliğe ulaşabilen Titan arum bitkisinin çiçekleri, birkaç ay boyunca günde 15 cm’ye kadar büyümesine rağmen çiçeklenme süreci yalnızca birkaç gün sürer. Çiçek açtıktan sonra ise yaklaşık üç hafta boyunca etkileyici görünümünü korur. Doğal ortamında 7 ila 10 yılda bir çiçek açan Titan arum, botanik bahçelerinde yetiştirildiğinde çiçeklenme döngüsüne daha sık girebilir.
Titan arum, oldukça hassas koşullarda yetişen bir bitkidir. Yetiştirilmesi için nemli, humus açısından zengin topraklara ihtiyaç duyar; yaklaşık 22°C sıcaklık ve %75 nem oranı ise optimal koşulları oluşturur. Bitkinin tohumdan meyveye geçişi uzun bir süreçtir ve bu süreç yaklaşık dokuz ay sürer. Olgunlaşan meyveleri kırmızı renkli ve çakıl taşı büyüklüğündedir. Bu meyveler kuşlar tarafından tüketilir ve kuşlar sayesinde çevreye yayılan tohumlar, yeni Titan arum bitkilerinin büyümesine olanak tanır.
Ancak Titan arum bitkisinin meyve üretmesi enerji bakımından oldukça maliyetlidir. Bu süreç, bitkinin yumrusunu zayıflatır ve bazen hayatta kalmasını zorlaştırabilir. Meyve üretimi, bitkinin doğal yaşam döngüsünde büyük bir yük oluşturduğu için, bazı durumlarda bitkinin ölümüne bile yol açabilir.
Titan arum, çiçek açtığında benzersiz bir yöntemle tozlaşmayı teşvik eder. Çiçeklenme sırasında 32°C’nin üzerinde bir sıcaklık üreterek bitkinin yaydığı güçlü “leş kokusunun” çevreye daha etkili bir şekilde dağılmasını sağlar. Bu çürüme benzeri koku, genellikle leş veya bozulmuş et arayan sinek ve böcekleri çeker. Ancak bitki etçil değildir; bu böcekleri yalnızca tozlaşma sürecini sağlamak için çeker. Böcekler bitkiye geldiğinde üzerlerine polen bulaşır ve bu polen başka Titan arum bitkilerine taşınarak bitkinin üremesine katkıda bulunur.
Çiçek açma evresi dışında, bitki enerjisini büyük bir yaprak oluşturmak için kullanır. Bu tek yaprak, dalları olan küçük bir ağaç gibi görünebilir ve yüksekliği 6 metreye kadar çıkabilir. Yaprak, bitkinin besin üretmesi ve enerji toplaması için fotosentez görevini üstlenir. Bu süreç için bitkinin oldukça fazla enerji biriktirmesi gerekir. Bu nedenle, çiçek açması nadir ve gösterişli bir olaydır.
Genç Titan arum bitkilerinin erken yaşam döngüsü, yapraklanma ve uykuda kalma dönemleri arasında gidip gelir. Bu aşamaların hiçbirinde çiçek açmaz. Enerji topladığı yapraklanma aşamasında esas “gövde” yer altında kalırken, yer üstünde görülen ve bazen bir ağaçla karıştırılan kısım aslında küçük yaprakçıklar çıkaran dev bir yapraktır.
Çiçeklenme sonrasında bitki, yumrusunun enerji depolayabilmesi için dinlenme aşamasına geçer. Toprak altında bulunan yumru, 50 kilograma kadar ulaşabilir ve bitkinin yaşam döngüsünde kritik bir rol oynar.
Titan arum bitkisinin çiçeği oldukça özel bir yapıya sahiptir. Bitkideki erkek çiçekler, “spadiks” adı verilen uzun bir yapının üst kısmında yer alırken, taç yaprakları olmayan dişi çiçekler spadiksin alt kısmında konumlanır.
Bitkinin büyük ve renkli yaprağı olan “spathe”, aslında çiçeğin kendisi değil, çiçeğe eşlik eden yapının bir parçasıdır. Spathe, iç yüzeyinde koyu kırmızıdan mora kadar değişen, çürümüş et benzeri bir renk alır. Bu eşsiz mekanizması, dünyadaki en büyük çiçek olmamasına rağmen en büyük tek dallanmamış çiçekli yapıya sahip olmasını sağlar ve bu da bitkiyi botanik dünyasında benzersiz bir konuma taşır.
İngiltere’deki Kew Bahçeleri’nde yetiştirilen Titan arum, 1926 yılında ikinci kez çiçek açtığında o kadar büyük bir ilgi ve kalabalıkla karşılaşmış ki düzeni sağlamak için polis çağrılmak zorunda kalınmış. Günümüzde de Titan arum çiçek açtığında, bu olay yalnızca bulunduğu bahçelerde değil, dünya genelinde de büyük bir medya ilgisiyle karşılanıyor.
Çiçeğin nadir çiçeklenme süreci ve etkileyici büyüklüğü botanik bahçelerine olan ilgiyi de artırıyor. Çiçek açma olayı o kadar popüler hâle geldi ki, birçok botanik bahçesi bu nadir anları canlı yayınlayarak ziyaretçilerin ve botanik meraklılarının bu doğa mucizesine tanık olmasını sağlıyor.
2018 yılında Sumatra’da yapılan araştırmalar, Titan arum popülasyonunun son yüzyılda tahmini %50 azaldığını ve doğada artık 1.000’den az olgun bitki bulunduğunu ortaya koydu. Bu düşüş, yasadışı ağaç kesimi, ormanların tarım arazisine dönüştürülmesi, doğal afetler ve yerel efsaneler nedeniyle bitkinin alternatif tıp için yasadışı toplanması gibi faktörlerden kaynaklanıyor.
455 okunma