GELENEKSEL TÜRK HALK DANSLARI
Türk kültürünün zengin bir yansıması olan geleneksel Türk halk dansları, kültürel ögeleri bir araya getirerek o bölgenin veya halkın yaşam tarzını ve tarihini yansıtır. Anadolu’nun zengin ve köklü mirası olan geleneksel Türk halk danslarını yazımızda listeledik.
Daha çok Batı Anadolu’da; Aydın, Denizli, Muğla, Manisa, İzmir gibi şehirlerin geleneksel dansı zeybek; Afyon, Antalya, Isparta, Burdur, Sakarya gibi illerimizde de oynanıyor. Ağır ve yer yer sert dans figürlerinin olduğu zeybeği tek kişi ya da daire halinde dizilmiş kişiler bireysel olarak oynar. Ağır zeybek, Köroğlu zeybeği ve genellikle kadınların oynadığı sepetçioğlu zeybeği gibi türleri bulunur.
Aslan Mustafa, sektirme, keklik, yerli oyun, sallama, Genç Osman, emmiler, galkınma, ince çayır, menberi, turnalar gibi çeşitleri olan kaşık oyununda dansçıların ellerinde ritim aracı olarak ahşap kaşıklar bulunur ve bu nedenle “kaşık oyunu” olarak anılır. Konya ve ilçelerindeki en yaygın geleneksel dans olan kaşık oyununda dans edenler daire biçiminde ya da karşılıklı oynar ve vücut hareketlerindeki uyuma dikkat edilir. Kaşık oyununun Orta Asya’ya kadar uzanan tarihî bir geçmişi vardır.
Trakya yöresinde özellikle Kırklareli, Tekirdağ, Edirne ve çevresinde oynanan hora, dansçıların el ele ve kol kola tutuşarak, ritmik şekilde yan yana oynadıkları halk oyunudur. Yöresel giysiler içerisinde oynanan horayı kimi yörelerde kadın ile erkek birlikte oynar. Çok hızlı ve ritimli olan bu halk oyununda ayak adımları ve dansçılar arasındaki uyum ön plandadır. Ülkemiz dışında Kosova, Makedonya, Bulgaristan ve Balkanlar’daki Türkler de bu geleneksel oyunu düğün, şenlik gibi özel günlerde sıkça oynamaktadır.
Yaylı ve nefesli sazlar ile göğüs ve göbek titreterek, gerdan kırarak oynanan bir oyun olan çiftetelli, Osmanlı döneminde saray eğlencelerinde oynanmış, daha sonraları halk dansı olmuştur. Günümüzde hareket serbestliği ve figür zenginliği nedeniyle Anadolu’nun tüm yörelerinde herkes tarafından kolayca oynanmaktadır. Tek kişi ile olduğu gibi birçok kişinin katılmasıyla toplu olarak da oynanır.
Horon, Karadeniz Bölgesi’nde geleneksel olarak oynanan bir halk dansıdır. Rize, Artvin, Ordu, Sinop, Samsun, Trabzon, Giresun ve Gümüşhane şehirlerinde oynanır. Doğa yapısının sert ve dağlık oluşu, denizinin ve havasının kararsızlığı horon oyunlarına da yansımıştır. Figürleri çeşitlilik gösteren oyun son derece hareketlidir. Hemşin horonları tulum, Rize horonları kemençe eşliğinde oynanır. Horonda yapılan titreme, silkinme, ürperme figürleri; denizi ve denizden çıkan balığın hareketini ifade eder. Horonu yöneten ve diğer oyunculara yön gösteren kişi “horoncu başı”dır.
Karşılama, iki kişinin karşılıklı oynadığı bir oyundur. Çiftlerin karşılıklı olarak dizilmesi ile grup halinde de oynanır. Oyuncular birbirlerinden bağımsızdır, bazı karşılamalarda bütün oyuncuların ellerinde birer mendil bulunur. Genellikle Trakya’da, kısmen de Marmara’nın doğu ve güneyinde görülen bir oyun türü olan karşılamanın Giresun ve Trabzon’a özgü olan çeşidi de vardır. Dans figürleri aynı olsa da müzikte veya ritimde farklı tınılar yükselir. Karşılama oyununda temel yürüme, ayak vurma ve erkeklerde çökme figürü temel dans hareketleridir. Davul-zurna, bağlama ve kemençe ile de oynanır.
Davul ve zurna eşliğinde el ele tutuşularak topluluk halinde oynanan bir halk dansı olan bar, yan yana düz ya da yarım ay biçiminde oyuncuların birbirlerine tutunarak oynadıkları disiplinli bir geleneksel danstır. Bayburt çevresinden Kars’a, Erzurum ve dolaylarından çevre illere kadar oynanan bar, halk arasında “ince çalgı” diye tabir edilen keman, ut, klarnet ve def gibi çalgılarla oynanır.
3,389 okunma