Modernizmin sonlarına doğru ortaya çıkan kimi akımlar modern sanatın örnekleri olmasına rağmen çağdaş sanat olarak nitelenebilmekte… Onlardan biri de New York’ta ortaya çıkan ve 1940 ile 1960 yılları arasında en popüler dönemini yaşayan soyut dışavurumculuktur (soyut ekspresyonizm). Yukarıdaki fotoğrafta bir sergide uzaktan görünen tablo, bu akımın öncü isimlerinden olan Jackson Pollock’a aittir.

Çağdaş sanat olarak tanımlanan üretim biçimlerinden biri 1960’larda kendini göstermeye başlayan kavramsal sanattır. Sanattan ziyade sanat felsefesinin devreye girdiği bu alanın sınırları da oldukça geniştir. Kavramsal sanatçılar kavramı biçimin önüne alırlar ve eserlerinin ticari bir obje olmasına karşı çıkarlar. Herhangi bir malzeme veya biçim, kavramsal sanatın aracı olabilir. Fotoğrafta, kavramsal sanat örneği olarak, Chris Burden’a ait Urban Light isimli büyük boyutlardaki heykel montajını görüyorsunuz.

Modern sanatın son dönemleri ile çağdaş sanatın ilk dönemleri arasındaki sınırların belirsizliği pop art akımının tanımında da kendini gösterir. Pop art, 1960’larda akım haline gelen ve en ünlü örnekleri Andy Warhol tarafından verilen oldukça renkli sanatsal üretimlerden biridir. Kitlesel iletişim araçlarından beslenen pop art sanatı, nesne veya kişilerin imgelerini dikkat çekici renklerle baskı, grafik, resim veya heykel olarak sunmuş, popüler kültürü sanat içine dâhil etmeyi hedeflemiştir.

İzleyici önünde veya izleyiciden uzak sergilenen performans sanatı çağdaş sanat alanına giren üretim biçimdir. Kavramsal sanatın bir dalı olarak gelişen performans, şiir, müzik, dans içerebilir, canlı olarak sunulabileceği gibi, video kayıtlar halinde ve dakikalar veya günler süren uzunlukta olabilir. Performans sanatının alt disiplinlerinden biri ise vücut sanatıdır. Vücut sanatı, insan bedeninin üstünde sergilenen veya insan bedeni içeren sanatsal üretimlere denir.

Çağdaş sanat örneklerinden olan ve 1970’lerde kendini gösteren yerleştirme sanatı diğer adıyla enstalasyon, herhangi bir biçim ve boyuttaki objelerin, birbiriyle ve mekanla ilişkilendirildiği işleri içerir. Enstalasyonun mimariye yakın olduğu, kavramsal sanat ve performans sanatından beslendiği, üç boyutlu olduğu için sabit bir noktadan değil farklı açılardan seyredilerek irdelenmesi gerektiği ifade edilir.

Kökeni 1960’lar Amerika’sına ve hip hop kültürüne kadar gitse de en belirgin dönemini 1990’larda yaşayan grafiti, çağdaş sanat başlığı altında irdelenen başlıklardan biridir. Yine 2000’lerle dikkat çekmeye başlayan ve sergileme alanı olarak dış mekânları kullanan başka bir disiplin de sokak sanatıdır. Sprey boyaların, yazıların, nesne giydirmelerin, ses yerleştirmelerin dâhil olduğu bu alanda, sanat ve vandalizm arasındaki çizginin ne olduğu tartışılmaktadır.

Yazının başında söylediğimiz gibi sınırları hâlâ tartışılan oldukça geniş bir kavram çağdaş sanat. Bazı yapıtlar “çağdaş sanat mı, değil mi” diye tartışılırken, teknolojinin gelişmesiyle ortaya çıkan bazı üretim biçimleri de “sanat mı, değil mi” şeklinde tartışma konusu olabiliyor. Yeni medya sanatı altında anılan dijital sanat, yazılım sanatı, internet sanatı gibi üretimlerin kimileri bu tartışmanın hedefi olurken kimileri de sanat galerilerinde kendilerine yer buluyor.