Meksika ve Guatemala menşeili çiya (chia) tohumuna genellikle diyet menülerinde rastlıyor olsak da asıl alametifarikası Omega 3 zengini olması, kalp ve beyin sağlığına sunduğu katkılar… Uzmanlar salatanıza ya da yoğurdunuza katacağınız günlük iki kaşık çiya tohumunun sağlık için faydalı olduğunu fakat kesinlikle çiğnemeden yutulmaması gerektiğini belirtiyor.

Fonksiyonel gıda olarak tanımlanabilecek besinlerden biri de keten tohumu. Bir metreye kadar boy verebilen ve mavi çiçekler açan keten bitkisinin tohumları günümüzde farklı biçimlerde tüketime sunuluyor: yağı, tozu hatta tabletleri… Günde bir yemek kaşığı keten tohumunu yaptığınız salata, smoothie ya da bir kâse yoğurt içine katarak tüketebilirsiniz.

Aslında kinoa, anavatanı olan Güney Amerika’da ta İnkalar döneminde tarımı yapılan bir bitkiymiş. Protein zengini, karbonhidrattan fakir, lifli olduğu için de sindirim sistemini iyi çalıştıran tohumları ise diyet menülerinin en gözde ürünlerinden… Kinoa tohumlarını ister pilav yaparak, ister salatanıza katarak farklı lezzetlerle birlikte yiyebilirsiniz.

Gelincikler familyasından olan mavi haşhaş bitkisi, Ege’nin doğu tarafındaki topraklarımızda özellikle Afyon, Kütahya, Isparta, Denizli illerimizde yetiştirilmekte. Tohumlarını yiyebildiğimiz bitkiler arasında fakat tüketim alanı sağlık açısından dikkat istiyor. Mavi haşhaş tohumları Anadolu’da en çok börek, ekmek, kek gibi hamur işlerinde kullanılıyor.

İnsan sağlığına sağladığı farklı faydalar ile çok yönlü gıdalar arasına alınabilecek susam tohumu beyaz çiçekler açan ve sıcak yerlerde yetişen bir bitkiye ait. Susam tohumlarıyla kurabiye, krokan, simit yapılabileceği gibi yüksek besin değerine sahip bir ürüne, yani tahine de dönüştürülebiliyor. Bildiğiniz gibi tahin temelde susamın ezilip kavrulmasıyla elde edilen bir lezzet.

Amerika’dan dünyaya yayılan hardalın en çok sos şeklinde kullanılmasına aşinayız ama baharat olarak da sıkça kullanılan bir ürün. Sarı çiçekli bir bitkinin tohumu olan hardal en çok da et ve balık yemeklerine yakıştırılıyor. Fakat Kızılderililer tarafından ilaç olarak da kullanılmış olan hardal tohumlarının kullanım alanlarına dikkat etmek gerekiyor, örneğin sıcak suya eklenerek tüketilmesi önerilmiyor.

Listemizin sonuna almış olsak da tabii ki tohumlarını -ya da kulağımıza daha yakın gelecek bir tabirle- çekirdeklerini tüketmeyi en sevdiğimiz bitkilerin başında kahve ağacı meyveleri geliyor. Kahve ağacının onlarca farklı türü bulunuyor ama çekirdeğinden kahve üretebildiğimiz türlerinin anavatanı Etiyopya… 600 ile 1800 metre yükseklikte yetişen bu ağaçlardan kahve meyveleri toplanıp çekirdeklerinden ayrıştırılarak uzun bir yol kat ettikten sonra fincanlarımıza giriyor.