Aydınlanma Çağı ve Klasisizm’e tepki olarak doğan, 1790-1850 yılları arasında edebiyat ve sanatı etkileyen bir akımdır. Akımın doğuşunda 1789 Fransız İhtilali sırasında ve sonrasında yaşananların payı büyüktür. İlk ayak izleri Almanya’da görülen, hemen ardından İngiltere’de ilgi gören akımın genel çerçevesi yazar ve şair Victor Hugo gibi Fransız entelektüeller tarafından belirlenmiştir. En belirgin kuralı kuralsızlık olan romantizmde aklın yerini duygular, coşkular, hayaller, heyecanlar alır. Romantikler, dehanın akılda değil yürekte olduğunu savunurlar. Bununla birlikte Klasisizm’de soyut bir varlık olarak ele alınan insan, bu akımda somut varlığı ve sosyal çevresiyle birlikte değerlendirilir.

Evrenselliğin değil ulusallık ve yerelliğin önemsendiği romantizm de sanat toplum içindir anlayışını benimser. Akımın en önemli ürünlerinden olan Victor Hugo’ya ait Sefiller romanı, aynı zamanda toplumcu gerçekçi izler de taşıyan edebiyat eserlerinden biridir. Lamartine’nin Bir Meleğin Düşüşü isimli eseri, Voltaire’in Henriade isimli destansı şiiri Fransa’da romantizmin örnekleri olarak okunabilir. Almanya’da ise akımın öncülerinden olan Goethe’nin Prometheus isimli şiiri, Schiller’in Wilhelm Tell isimli eseri akımdan etkilenmiştir. İngiliz Edebiyatı’nda akımın temsilcisi olarak şair Lord Byron ve eserleri öne çıkar. Türk Edebiyatı’nda romantizmden etkilenen ve bu doğrultuda eserler veren edebiyatçılar arasında Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem,  Abdülhak Hamit Tarhan gibi isimler yer alır.

Romantizm, edebiyatta olduğu gibi resim, heykel gibi görsel sanatlarda da sanatçının duygularını, hayal dünyasını kurallara takılıp kalmadan, özgürce ortaya koymasını salık vermiştir. Bu dönemin temaları arasında doğanın yüceliği, insanın doğa karşısındaki çaresizliği de yer alır, ulus bilincini yükselten toplumsal olayların veya anların canlandırması da, aşk, ölüm, sevgi, nefret gibi duygular da. Manzara resimleri daha fazla değer verilen bir hale gelir. Yukarıda gördüğünüz resim, İngiliz manzara ressamı John Constable’ın romantizm anlayışını benimseyerek ürettiği Saman Arabası isimli eseridir. Akımın en ünlü resimleri arasında Francisco Goya’nın The Third of May, Eugéne Delacroix’nın Liberty Leading the People isimli eserleri gösterilebilir.

Romantizm 19. yüzyıl ortalarına kadar edebiyatı ve sanatı olduğu kadar felsefeyi, hatta bilimi de etkilemiş bir akımdır. Romantizm anlayışı müzik alanında orkestraları yönlendirmiştir ve katı armonilerin terk edildiği bu yönleniş en çok Beethoven’ın büyük partisyonlarında kendini göstermiştir. İnsan sesinin eşlik ettiği opera eserleri de akımdan etkilenmiş, opera bu dönemde dinleyiciden büyük ilgi görmüştür. Akımın mimarideki etkisi ise yapılarda büyük oranlar ve geometrik biçimler olarak görülmektedir. Yukarıdaki fotoğrafta gördüğünüz İngiltere’deki Culzean Kalesi, romantizmin temsilcilerinden olan İngiliz mimar ve tasarımcı Robert Adam’ın imzasını taşımaktadır.