Eski Türklerde kış gün dönümü, Nardugan Bayramı olarak kutlanırdı. Adı “doğan güneş” anlamına gelen bu özel gün, 21 Aralık’taki en uzun gecenin ardından görülen ilk dolunayla başlardı. Mitolojide gecenin yenilip gündüzün doğması, yeni bir başlangıcın ve taze bir umudun simgesiydi. Bu yüzden insanlar akçaçam ağaçlarının altında bir araya gelir, mutluluklarını ve minnettarlıklarını paylaşırdı. Yüzyıllar boyunca Orta Asya’dan Anadolu’ya taşınan bu neşeli geleneğin, modern yılbaşı anlayışına da zemin hazırladığı düşünülmektedir.

Çince Dōngzhì, “kışın gelişi” anlamına gelir ve günlerin uzamaya başladığı dönüm noktasını işaret eder. Han Hanedanlığı’ndan beri kutlanan bu festival, bugün de aileyle bir araya gelinen, tāngyuán (yapışkan pirinç topları) ve mantı gibi geleneksel yemeklerin yendiği bir gündür. Çin kültüründe yin karanlık ve soğukla, yang ise ışık ve sıcaklıkla ilişkilendirilir. Dōngzhì, yin’in gerilemeye, yang’ın ise güçlenmeye başladığı anı simgeler. Doğu bölgelerinde insanlar bu dönemde atalarının mezarlarını ziyaret edip yiyecek ve tütsü sunar. Kuzey Çin’de yaşayan insanlar, kışın en soğuk döneminde “Kış Dokuzları” adlı halk şarkısını söyleyerek günleri sayar. Kış gün dönümünden itibaren başlayan dokuzar günlük dokuz dönemin sonunda baharın geleceğine inanılır.

Stonehenge, kış gün dönümünde binlerce kişinin toplandığı en eski kutlama alanlarından biridir. Yaklaşık 5000 yıl önce inşa edildiği düşünülen bu yapı, MÖ 3000 civarında başlayan ve 1300 yıl süren uzun bir süreçte bugünkü hâline gelmiştir. Stonehenge’i özel kılan, güneşle olan hizalanmasıdır. Yaz gün dönümünde güneş Topuk Taşı’nın üzerinden doğar; kış gün dönümünde ise aynı noktadan batar. Bu nedenle insanlar en uzun gecede buraya gelip doğanın döngüsünü kutlar ve güneşin dönüşünü birlikte karşılar.

Şeb-i Yeldâ, Farsça “yılın en uzun gecesi” anlamına gelir ve Pers kültüründe kış gün dönümünü kutlayan kadim bir gelenektir. İran’da yüzyıllardır bir bayram havasında karşılanan bu gece, kışın başlangıcını simgeler. Aileler ve dostlar bir araya gelir; şafak vaktine kadar sohbet eder. Sofralar karpuz, nar, kuru yemiş ve tatlılarla donatılır. Karpuz ve nar bereketin sembolüdür.

Japonya’da Tōji, kış gün dönümünde doğayla uyumu ve mevsimlerin ritmini hatırlatan özel bir gelenektir. En bilinen ritüeli, sıcak suya aromatik yuzu meyvelerinin eklenmesiyle yapılan yuzu banyolarıdır. Ferah kokusu bedeni ve zihni canlandırır; kötü enerjiyi uzaklaştırdığı ve soğuk algınlığından koruduğuna inanılır. Tōji aynı zamanda vücudu besleyici yiyeceklerle güçlendirme zamanıdır; özellikle tatlı kabocha kabakları, kışın soğuk günlerinde enerji kaynağı olarak sofralarda yer alır. Bu gelenekler, Japonya’da öz bakıma, dengeye ve mevsimle uyum içinde yaşamaya verilen önemi yansıtır.

Soyaluna (veya Soyal), Hopi, Zuni ve Pueblo Kızılderililerinin kış gün dönümünü kutladığı bir gelenektir. Arınma zamanının geldiğini ve yeni tarım döngüsünün başlangıcını simgeleyen bu kutlamada, güneşi uyandırmak için ilahiler ile danslar eşliğinde ritüeller yapılır. Törenler, Hopi halkı için manevi merkezler olan kivalarda gerçekleşir ve Kachina adlı koruyucu ruhların gelişini kolaylaştırdığına inanılır. Öncesinde parlak boyalı Kachina bebekleri ve kutsal nesnelerden oluşan özel sunaklar hazırlanır, böylece hem doğa hem de topluluk için iyi dilekler sunulur.

Inti Raymi, Antik İnka uygarlığında güney yarım kürede kış gün dönümünde kutlanan bir güneş festivalidir ve Güneş Tanrısı Inti onuruna düzenlenir. Peru’da özellikle Cusco kentinde yapılan bu etkinlik, ritüeller, danslar ve törenlerle güneşin yeniden doğuşunu ve yeni yılın başlangıcını kutlar. Festival, topluluk için bereket, sağlık ve yeni başlangıçların simgesi olarak büyük önem taşır.

Pakistan’ın Afganistan sınırındaki Hindikuş Dağları’nda yaşayan pagan azınlık Kalaşlar, kış gün dönümünü “Çatarmas” adıyla kutlar. Bu kutlamada ateşler yakılır, danslar edilir ve kuru meyveler yenir; ritüel, toplulukta birlik ve mevsimsel döngüleri onurlandırmayı simgeler.