Hat, çizgi demektir. Çizgilerin büyük bir incelikle ve titizlikle işlenmesiyle yazılan yazıya hat sanatı, bu sanatı uygulayana da hattat ya da hat ustası denir. Hat sanatı, Osmanlı’da Hüsn-i Hat olarak anılır, hat sanatının bir başka adı da kaligrafidir.

Kaligrafi güzel yazı sanatı olsa da günümüzdeki amacı süslemedir, matbaanın icadından sonra bu yazılar dekoratif anlamlı kullanılmaya başlanmıştır. Hat, büyük incelik gerektiren zahmetli bir sanat olduğu için uzun yazılarda kullanılması pratik olmayacaktır.

Kaligrafinin İslam kaligrafisi, Çin kaligrafisi, Batı kaligrafisi gibi türleri bulunur. Bizim kültürümüzde İslam kaligrafisi yani İslami hat sanatı uygulanmaktadır. Matbaanın icat edilmesinden önce kaligrafinin büyük önem teşkil ettiğini tahmin etmek pek de zor değildir.

İslami hat sanatının 6 ve 10. yüzyıllar arasında, Arap alfabesinin geçirdiği değişimlerle beraber geliştiği düşünülmektedir. Uzmanlara göre, hat sanatı doruğuna İslamiyet ile beraber ulaşmıştır.

Hat sanatı aslında güzel yazı yazmaktan çok daha fazlasıdır çünkü hat ustası yazacağı yazıdaki harfleri sembolleştirir ve bu yaratıcı bir süreçtir. Her ustanın kendine has bir tarzı vardır ve sadece harfleri güzel bir şekilde yazabiliyor olmak iyi bir hattat olmak için yeterli değildir.

Hat sanatı eserleri günümüzde genellikle evlerde dekor amaçlı tablolarda kullanılsa da özellikle Osmanlı döneminden kalan mimari eserlerde; kervansaraylarda, camilerde, hamam ve minarelerde karşımıza çıkar. Bir mimari eserin hat sanatıyla süslenmiş olması bu yapının önemli bir eser olduğunu gösterir.

Hat sanatında farklı yazı çeşitleri vardır ve bunların arasında yaygınlık kazanmış ilk yazı biçimi Kufi olmuştur. İlk başlarda daha köşeli yazılan bu yazı tarzı giderek incelmiş ve kenarları daha yuvarlak bir hale gelmiştir.

Yazıların anası olarak adlandırılan Sülüs, sadece 16. yüzyıla dek kullanılan Muhakkak, Nesih, ismini Reyhan çiçeğinden alan Reyhani, Tevki ve Rika hat sanatında kullanılan diğer yazı türleri arasında yer alır. Hat sanatının en etkileyici örneklerini İstanbul Kaligrafi Müzesi’nde görebilirsiniz.