KARADENİZ’E ÖZGÜ GELENEKSEL LEZZETLER
Karadeniz mutfağında, bölgenin tarım ürünleri, hayvancılığı ve denizcilik faaliyetleri önemli bir yere sahiptir. Deniz mahsulleri, mısır unu, karalahana ve fasulye gibi sebzelerden oluşan çeşit çeşit lezzetler sunan Karadeniz mutfağı, bölge halkının doğa ile olan yakın ilişkisini sofralara taşır. Hamsi, mısır ekmeği, kuymak, karalahana çorbası ve Laz böreği gibi lezzetlerle dolu her bir tabakta; Karadeniz’in dağlarının, yaylalarının ve hırçın denizinin izlerini bulmak mümkündür. Yemyeşil doğasıyla tanınan Karadeniz coğrafyasını ve kültürünü yansıtan geleneksel lezzetleri yazımızda sizler için listeledik.
Kahvaltılarında sıklıkla tüketilen ve şehri ziyaret edenlerin tatmadan dönmediği muhlama; tereyağı, mısır unu ve eritilmiş peynirle yapılan lezzetli bir yemektir. Muhlamadaki taze peynirin uzayan bir yapısı, tereyağının da yoğun bir tadı vardır ve bu yemek kesinlikle sıcak yenmelidir. Yapımında taze kolot veya civil peyniri gibi uzayan peynirler tercih edilir. Pişirme sürecinde su eklenerek mısır ununun yumuşatılması sağlanır.
Adı börek olsa da aslında baklava yufkasıyla yapılan tatlı bir hamur işi olan Laz böreği, sütlü muhallebi ve şerbetle hazırlanır. Çıtır çıtır dış katmanın altında yumuşacık, yoğun bir muhallebi dolgusu vardır. Osmanlı mutfağında da yer bulmuş olan bu tatlının yapımında öncelikle ince yufkalar kat kat serilir ve her kat tereyağı ile yağlanır. Orta katlara muhallebi yerleştirilir ve üzerine tekrar yufka serilerek en üste tereyağı sürülür. Pişirildikten sonra üzerine şerbet dökülerek soğumaya bırakılır.
Karadeniz mutfağının özgün lezzetlerinden olan karalahana çorbası, bölgenin vazgeçilmez sebzesi karalahana ile hazırlanır. Özellikle kış aylarında pişirilen bu çorbanın temel malzemeleri ince doğranmış karalahana, mısır unu, soğan, sarımsak, haşlanmış fasulye veya barbunya, tereyağı, pul biber ve tuzdur. Geleneksel tariflerde çorbaya lezzet katmak için kemikli et veya kuyruk yağı da ekleyerek hazırlanan tarifleri vardır.
Hamsikoli, mısır unuyla yapılan bir çeşit hamsili ekmek ya da börektir. Hamsikoli yapmak için hamsiler ayıklanıp temizlenir ve mısır unu, su, tuz gibi temel malzemelerle birlikte hamur haline getirilir. Bazı tariflerde içine soğan, taze soğan veya nane gibi ek lezzetler de katılabilir. Hazırlanan hamur tavada veya sacda pişirilir, böylece ince ve çıtır bir doku elde edilir. Pişirildikten sonra sıcak olarak tüketilen hamsikoli, yanında yoğurt ya da turşuyla servis edilir. Karadeniz Bölgesi’nin sert iklim koşullarında tarımsal ürünlerin sınırlı olduğu dönemlerde, mısır ve hamsi gibi yerel malzemelerle yapılan yemekler temel besin kaynakları arasında yer alıyordu. Hamsikoli de bu bağlamda ortaya çıkmış, bölgenin önemli lezzetlerinden biri haline gelmiştir.
Rize’nin Çayeli ilçesine özgü, Türkiye genelinde ün kazanmış bir yemektir. Çayeli kuru fasulyesi, kullanılan fasulye türü ve pişirme yöntemi ile diğer kuru fasulye tariflerinden farklılaşır. Yumuşak ve lezzetli bir fasulye türü olan İspir fasulyesi bazen de Hınıs fasulyesi ile hazırlanır. Erzurum iline bağlı İspir ilçesinde yetişen İspir fasulyesinin kabuğu diğer fasulye türlerine göre çok daha ince ve narindir. Bu ince kabuk sayesinde pişerken hızlı yumuşar ancak kolayca dağılmaz. Tereyağı ve kuyruk yağı ile hazırlanan bu yemek, kısık ateşte uzun süre pişirilir, böylece fasulyeler tam anlamıyla yumuşar ve malzemelerin lezzetleri iç içe geçer.
Karadeniz pidelerinin hamuru ince ve çıtırdır. Un, su, tuz ve mayayla yoğrularak hazırlanan hamur, dinlendirilip mayalandıktan sonra el ile açılır. Farklı malzemelerle hazırlanabilen pidelerde kullanılan en yaygın iç malzemelerden biri kavurmadır. Karadeniz yaylalarında hazırlanan kavurma, pidenin içine bolca eklenir. Peynirli olarak da hazırlanan pidelerde Rize’nin ünlü çeçil veya minzi peyniri kullanılır. Taş fırında odun ateşinde pişirilir. Bu da pidenin altının çıtır çıtır olmasını sağlar. Piştikten sonra üzerine tereyağı eklenerek servis edilir.
Pepeçura, siyah üzüm suyu, mısır unu ve şeker kullanılarak hazırlanan oldukça lezzetli ve hafif bir tatlıdır. Üzümler kaynatılır ve suyu çıkarılır. Elde edilen üzüm suyu, mısır unu ile kıvam alana kadar pişirilir. Ardından şeker eklenir ve karışım koyulaşana kadar pişirilir. Tatlı, soğuduktan sonra kâselere dökülerek buzdolabında dinlendirilir ve soğuk olarak servis edilir. Rengi koyu mor olan pepeçuranın üzerine dileyenler süt veya yoğurt ekleyebilir.
137 okunma