2024 Nobel Barış Ödülü, Japonya’nın Hiroşima ve Nagazaki şehirlerine atılan atom bombalarından sağ kurtulanların kurduğu Japon sivil toplum kuruluşu “Nihon Hidanko”ya verildi. Nükleer silahsızlanma için verdikleri mücadeleyi ve bu silahların kullanılmaması gerektiğini tanıklıklarıyla anlatan bu kuruluş, insanlık tarihindeki en yıkıcı silahların dehşetini dünyaya duyurmuş ve nükleer silahların yasaklanmasına yönelik uluslararası düzenlemelerin oluşmasında önemli bir rol üstlenmiştir. Bu çabalarıyla nükleer silahsızlanma konusunda küresel bir farkındalık yaratmayı başarmıştır.

2024 Nobel Edebiyat Ödülü, travma, hafıza ve insan direnci gibi derin temaları ustalıkla işleyen Güney Koreli yazar Han Kang’a verildi. “Vejetaryen” ve “İnsan Eylemleri” gibi çarpıcı eserleriyle tanınan Han Kang, bireylerin hem kişisel hem de toplumsal düzeyde yaşadığı acıları derinlemesine inceleyen, çok katmanlı anlatılar sunar. Eserlerinde, ruhun kırılganlığı ve dayanıklılığı gibi temalar dikkat çekici bir biçimde ele alınırken, toplumsal baskılar, savaşlar ve şiddetin yarattığı derin izler güçlü bir şekilde vurgulanır.

2024 Nobel Tıp Ödülü, biyolojinin temel taşlarından biri olan mikroRNA adlı küçük RNA moleküllerini keşfeden Amerikalı biyolog Victor Ambros ve Amerikalı moleküler biyolog Gary Ruvkun’a verildi. MikroRNA’lar, hücrelerin genetik talimatları nasıl işlediğini düzenleyen kritik moleküller olarak, genlerin ne zaman ve ne kadar aktif olacağını belirler ve hücrelerin doğru çalışmasını sağlar. Özellikle, vücuttaki hücrelerin gelişimi ve işleyişinde hayati bir role sahip olan bu moleküllerin keşfi, pek çok hastalığın temelinde yatan genetik süreçlerin anlaşılmasına yeni bir kapı aralamıştır.

2024 Nobel Fizik Ödülü, yapay sinir ağlarının geliştirilmesinde istatistiksel fizik kavramlarını kullanan Amerikalı fizikçi John J. Hopfield ve İngiliz bilim insanı Geoffrey E. Hinton’a verildi. Makine öğrenimi ve yapay zekâ alanında çığır açıcı nitelikteki bu çalışmalar, yüz tanıma ve dil çevirisi gibi uygulamalarda geniş bir kullanım alanı bulmuş ve bu teknolojilerin gelişimine önemli katkılar sağlamıştır.

2024 Nobel Kimya Ödülü, protein yapıları üzerine yaptıkları çığır açıcı çalışmaları nedeniyle Amerikalı biyokimyager David Baker, Britanyalı bilgisayar bilimci Demis Hassabis ve Amerikalı kimyager-bilgisayar bilimci John Jumper’a verildi. Baker, protein tasarımında bilgisayar simülasyonlarının gücünü kullanarak büyük ilerleme sağlarken, Hassabis ve Jumper, biyolojide uzun yıllardır çözülemeyen protein yapılarını tahmin etmek için geliştirdikleri “AlphaFold2” adlı yapay zekâ modeliyle dikkat çekti. Bu yenilikçi çalışmalar, hastalıkların daha iyi anlaşılmasına ve yeni tedavi yöntemlerinin keşfine yönelik büyük bir adım olarak kabul ediliyor. Protein yapılarının çözümü sayesinde, biyomedikal araştırmalar ve ilaç keşfi gibi alanlarda önemli gelişmelerin önü açılarak, insan sağlığına büyük katkılar sağlanması hedefleniyor.

2024 Nobel Ekonomi Ödülü, ülkelerin refah seviyelerini anlamada kurumların rolünü derinlemesine inceleyen çalışmalarıyla ekonomist Daron Acemoğlu, ekonomist Simon Johnson ve ekonomist James A. Robinson’a verildi. Bu ödüllü çalışmalarında, toplumların ekonomik kalkınmasında kapsayıcı kurumların kritik öneme sahip olduğunu vurgulayarak, refah düzeyinin yükseltilmesinde adil, şeffaf ve kapsayıcı yapıların teşvik edilmesinin gerekliliğine dikkat çektiler.

Dünya çapında tanınan ekonomist Daron Acemoğlu, ekonomik kalkınma, siyasi ekonomi, kurumların rolü ve teknolojik değişim alanındaki çalışmalarıyla öne çıkmaktadır. 3 Eylül 1967’de İstanbul’da doğan Acemoğlu, lisans eğitimini İngiltere’deki York Üniversitesinde tamamlamış; ardından yüksek lisans ve doktora derecelerini Londra Ekonomi Okulunda (LSE) almıştır. Şu anda Massachusetts Teknoloji Enstitüsünde (MIT) profesör olarak görev yapan Acemoğlu, New York Times’ın en çok satanlar listesine giren Ulusların Düşüşü (James A. Robinson ile birlikte) ve Modern Ekonomik Büyümeye Giriş de dahil olmak üzere altı önemli kitabın yazarıdır. Çalışmaları, akademik dünyada olduğu kadar kamuoyu tartışmalarında da geniş yankı uyandırmıştır. Acemoğlu, Nobel Ödülü’nü kazanan üçüncü Türk vatandaşı olarak bu başarıyı elde etmiştir.