Caz Müzikle İlgili En Temel Bilgiler
Orijinal adıyla “jazz” dilimize adapte olmuş haliyle “caz” müzik derin mi derin bir konu… Kiminin tutkunu olduğu kiminin de özel bir bilgi birikimi gerektirdiğini düşünüp uzak durduğu bir müzik türü. Oysa caz, ortaya çıktığı ilk yıllardan bu yana bütün müzik türleri gibi -hatta çok daha fazla- duygularla yoğrulmuştur ve duygularla şekillenmeye devam etmektedir. Caz üstatları özellikle canlı bir caz dinletisine katılmış kişinin bu müzikten kolay kolay vazgeçemeyeceğini bile söylüyor. Hazır tüm dünyada 30 Nisan Caz Günü de ilan edilmişken, dinlemeye yeni başlayacaklar için birkaç temel bilgiden söz edelim.
Caz, 1910’ların başında ABD’nin New Orleans şehrinde doğan, Afrika, Amerika ve hatta Avrupa’dan izler taşıyan bir müzik türüdür. İçinde geleneksel esintiler taşıyor olsa da günümüz popüler müziğini dahi etkileyebilen güçte, köklü bir şehir müziğidir.
Enstrümanın vokal kadar, belki de vokalden daha fazla öne çıktığı caz müziğinde hemen akıllara gelmesi gereken enstrümanlar vardır. Bunlar genellikle, bir caz topluluğunda melodi bölümünü oluşturan trompet, trombon, klarnet, saksofon ile ritm bölümündeki piyano, kontrbas, gitar ve davuldur.
Cazın en ayırt edici özelliği, şarkının kimi yerlerinde müzisyenin solo çalarak ve doğaçlama yaparak bütün dikkatleri üzerine çekmesidir. Besteye bağlı kalınarak yapılan bu doğaçlamalar hem ileri seviyede enstrüman hakimiyeti hem de müzik ve duygu birikimi gerektirdiği için az sayıdaki caz müzisyenleri özel sanatçılardır.
Caz tarihinde enstrümanı ile birlikte efsane olmuş pek çok isim vardır ama aşina olunanlar arasında Miles Davis (trompet-besteci), Duke Ellington (piyano), Louis Armstrong (trompet), Charlie Parker (saksofon), John Coltrane (saksofon-tenor), Bill Evans (piyanist-besteci) gibi isimler öne çıkar.
Bir caz şarkısı dinlerken beklenmedik bir şekilde ritmin değişip hafiften bir dans müziği melodisine dönüştüğünü fark edersiniz. Bu esnada dinleyici ritim tutmaya ve yerinde dans etmeye başlar. İşte müziğin ayırt edici özelliklerinden biri de bu tekniktir.
Caz, bazı görüşlere göre atası sayılan blues müzik ile sık sık birbirine karıştırılır. Ayırt edebilmek için ise bazı detaylara dikkat etmek yeterlidir. Örneğin cazda saksafon, piyano öne çıkarken bluesda gitar daha fazla yer alır. Blues yavaş, caz ise nispeten hareketlidir. Blues gücünü geleneklerden alırken, cazın yüzü şehre dönüktür.
Caz müziğin gelişim sürecinde pek çok alt tür oluşmuştur. New Orleans caz, caz rock, caz funk, etno caz, soul caz, caz blues gibi. Hangi türü dinlerseniz dinleyin cazın her zaman özel bir ilgi beklediğini unutmayın. Bu müziği dinlemeye dikkatinizi verdiğinizde aldığınız keyif de fazlalaşacaktır.
Listemizin son maddesinde, sesine doyamayacağınız üç caz vokalinden üç caz şarkısı önereceğiz. Efsane caz sanatçısı Ella Fitzgerald’ın yorumuyla “The Music Goes Round And Around”, Billie Holiday’in yorumuyla “Strange Fruit” ve Nina Simone’dan “I Loves You Porgy”.
9,348 okunma
