Dünya’mızın Biricik Uydusu
Tam da Ay!Ay!Ay! şiirinde Can Yücel’in dediği gibi, o bize bakıyor biz ona, o bize bakıyor biz ona… Her akşam mütemadiyen yüz yüze baktığımız Ay, Dünya’nın tek doğal uydusu olarak biliniyor. Varlığı gecelerimizi güzelleştirmekle kalmıyor aydınlatıyor, ısıtıyor. Bu kez de Ay hakkında derlediğimiz bilgilerle karşınızdayız.
Ay ışığının sağladığı romantizm üzerine çok şey yazıldı çizildi. Bütün o romantik duygular bir yana, kendisi bir ışık kaynağı olmamakla birlikte Güneş’ten aldığı ışığı yansıttığı için gözümüze karanlık gecelerde ışıl ışıl gözükmektedir.
Ay’ı daha yakından tanımak bazı sayılardan geçiyor. Örneğin kutup çapını söylersek büyüklüğünü zihninizde tasavvur edebilirsiniz: 3.475 km. Dünya’ya uzaklığı 384.400 km. Dünya yörüngesindeki hızı 1.022 km/s. Yörüngesini tamamlama süresi ise yaklaşık 27 gün 8 saat…
Ay’a ayak basan ilk astronot olarak Amerikalı Neil Armstrong’un adı geçer. Armstrong Ay yüzeyinde yürüdüğünde olduğundan çok daha hafif bir ağırlığa sahipti. Bunun nedeni, Ay’ın Dünya’dan daha düşük (1/6’sı kadar) bir yerçekimine sahip olmasıdır.
Ay, kendisini meteorlardan ve güneş ışınlarındaki radyasyonlardan koruyacak bir atmosfere sahip değildir. Bununla birlikte yüzeyinde, -233 ile 123° arasında değişebilen olağanüstü sıcaklık farkları oluşabilir. Ve bize yansıttığı ışığa rağmen Ay’dan gökyüzüne bakılırsa sadece karanlık görülebilir.
“Ay’ın karanlık yüzü” dendiğine bakmayın çünkü bu tamamen mecazi bir ifade… Aslında her tarafı Güneş’ten eşit oranda ışık alıyor ama Dünya’nın yörüngesinde dönerken aynı anda ve sürede kendi etrafında da döndüğü için biz bir yüzünü görebiliyoruz.
Ay, Dünya ve Güneş’e olan konumuna göre farklı safhalarda görünür bize… Ay’ın evreleri de dediğimiz bu safhalar yeniay, ilk dördün, dolunay, son dördün olarak adlandırılır. Bu evreler 29.5 günde bir tamamlanır.
Adına “metcezir” de denilen “gelgitler” Ay’ın etki ettiği olaylardan biridir. Dünya etrafında dönerken, kütle çekim kuvvetiyle yerkürenin kendine en yakın olan yüzeyindeki deniz sularının yükselip alçalmasını sağlar.
1,602 okunma