Daha önce yerinde yine hükümet konağı olarak kullanılan ahşap bir yapı vardır ve yıkılarak, projesini Vedat Tek’in hazırladığı bir konak inşa edilir. Bildiğiniz gibi Vedat Tek daha sonra Cumhuriyet dönemi 1. Ulusal Mimarlık Akımı öncülerinden olmuştur.

Usta mimar, kesme taşlardan oluşan üç katlı dikdörtgen planlı kâgir yapının dış duvar süslemelerinde Batı klasisizmini, pencere biçimlerinde Osmanlı eklektizmini örneklemiştir. Bu uygulamanın dönemin kamu binaları için bir model oluşturduğu ifade edilir.

Konağın sade mimarisine karşılık anıtsal bir duruşu vardır. Bu durum eğimli bir arazinin üst tarafına önüne merdivenler eklenerek inşa edilmesine bağlanır, diğer bir anlatımla tüm meydana hâkim oluşu yapıyı abidevi bir hale getirmiştir. Bu önemli yapının açılışı da önemli bir zamana denk getirilir ve Sultan Abdülhamit’in tahta çıkışının 25. yıl dönümünde dönemin valisi tarafından yapılır.

“Kutlamalar için kentte her taraf al-yeşil sancaklarla tezyin edilmiş, kaleden top atışı yapılırken, mızıkanın selam havası çalması ve kurbanların kesilmesinin ardından yeni Hükümet Dairesi binası Vali Enis Paşa tarafından hizmete açılmıştır.”

Hükümet Konağı’nın hemen ön tarafından başlayan Cumhuriyet Meydanı Milli Mücadele’yi anlatan anıtlarıyla ünlüdür. Mustafa Kemal’in Milli Mücadele dönemine ait şu sözünü hepimiz biliriz: “Gözüm Sakarya’da kulağım İnebolu’da…” Konağın merdivenlerinin biraz aşağısında konumlanan anıtta da Mustafa Kemal ile İnebolu’dan Ankara’ya kağnıyla cephane taşıyan Şerife Bacı tasvir edilmiştir.

Kastamonu Hükümet Konağı mekânsal ve mimari açıdan çevresiyle bütünleşen bir yapıdır. Ön tarafında meydan olan yapının diğer üç tarafı Kastamonu Rektörlüğü, İl Genel Meclisi, Yazma Eserler Kütüphanesi gibi mimari değeri olan kamu binalarıyla çevrelenmiştir.

Konağın sol tarafından kıvrılan kısa yolun sonu uzun bir merdivene sonunda da 1885 yılında Vali Abdurrahman Paşa tarafından yapılan saat kulesine çıkıyor. 12 metre yüksekliğindeki kulenin tepesinde 136 yıldır her saat başı çalan bir de çan bulunmakta. Saat kulesinin şimdiye kadar 20’den fazla bekçisi olmuş. Elbette, Hükümet Konağı, Cumhuriyet Meydanı ve şehre hâkim bir noktada konumlanmış olması onu daha da kıymetlendiriyor.